Sư Phạm Kỹ Thuật TP. Hồ Chí Minh

Phòng ngừa tham nhũng vẫn hình thức

Theo Tổng Thanh tra, với sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, công tác PCTN trong năm 2014 đạt kết quả tích cực. Các cơ quan chức năng đã chủ động phối hợp trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng.

Tuy nhiên, việc thực hiện các giải pháp phòng ngừa tham nhũng tại nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị còn hình thức; một số giải pháp phòng ngừa tham nhũng hiệu quả còn triển khai thiếu đồng bộ, kiểm tra đánh giá không thường xuyên nên tác dụng phòng ngừa còn hạn chế.

Việc tự phát hiện hành vi tham nhũng của cơ quan, tổ chức, đơn vị còn yếu. Cán bộ, công chức, viên chức, người dân tố cáo tham nhũng ít; hiệu quả hoạt động của một số cơ quan, đơn vị có chức năng PCTN chưa đáp ứng yêu cầu. Công tác phát hiện tham nhũng còn yếu, số vụ việc tham nhũng được phát hiện và xử lý qua hoạt động của cơ quan thanh tra, kiểm toán, điều tra còn ít. Tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng còn rất thấp...

Tổng Thanh tra cho biết, nguyên nhân chủ yếu là do, thể chế, chính sách về quản lý kinh tế - xã hội trên một số lĩnh vực còn bất cập, sơ hở; kỷ cương, kỷ luật trên nhiều ngành, lĩnh vực còn buông lỏng; cơ chế kiểm soát thực thi quyền lực qua công tác thanh tra, điều tra, kiểm sát, giám sát hiệu quả chưa cao, chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ.

Bên cạnh đó, chưa phát huy được hết sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của nhân dân trong công tác PCTN, trong khi nhân chứng các vụ án tham nhũng và người tố cáo hành vi tham nhũng thường bị đe dọa, chịu sức ép từ nhiều phía, sợ bị trả thù, trù dập nên chưa hợp tác với cơ quan chức năng…

Bổ sung thêm tội danh về tham nhũng

Tham nhũng ngày càng tinh vi, khó phát hiện do các đối tượng tham nhũng thường có chức vụ, quyền hạn, có trình độ hiểu biết pháp luật, quan hệ rộng, liên kết với nhau thành các nhóm lợi ích. Tội phạm kinh tế, tham nhũng trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, tín dụng, chứng khoán tiếp tục diễn biến phức tạp, gây thất thoát lớn tài sản của Nhà nước. Thiệt hại do tham nhũng gây ra đối với ngân sách Nhà nước, tài sản của nhân dân, doanh nghiệp rất lớn nhưng giá trị tài sản thu hồi thấp.

Để công tác đấu tranh PCTN có hiệu quả hơn trong thời gian tới, theo Tổng Thanh tra, Chính phủ sẽ tập trung nghiên cứu, đề xuất sửa đổi các quy định của Bộ luật Hình sự liên quan đến tham nhũng theo hướng: Bổ sung một số tội danh về tham nhũng; quy định cụ thể điều kiện miễn hoặc giảm hình phạt đối với người có hành vi tham nhũng nhưng chủ động khai báo, khắc phục hậu quả trước khi bị phát giác; nội luật hóa những quy định của Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chế độ công vụ, có cơ chế hữu hiệu để xử lý triệt để hơn các trường hợp cán bộ, công chức vi phạm tiêu cực, tham nhũng; đẩy mạnh thực hiện Chương trình Tổng thể cải cách hành chính Nhà nước, nhất là các lĩnh vực về quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, tài sản công, tổ chức cán bộ, thuế, hải quan...; tăng cường công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan Nhà nước và trách nhiệm giải trình của cán bộ, công chức, viên chức; chú trọng cải cách thực chất chế độ tiền lương, thực hiện chính sách tiền lương, đãi ngộ hợp lý đối với cán bộ, công chức, viên chức.

Bên cạnh đó, thực hiện kế hoạch kiểm tra, giám sát việc thanh tra; việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp tại một số địa phương và kiểm tra, đôn đốc công tác PCTN tại một số cơ quan, tổ chức ở Trung ương; tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng để trao đổi cung cấp thông tin về tham nhũng. Xử lý kiên quyết, kịp thời các hành vi tham nhũng, thu hồi triệt để tài sản của Nhà nước bị chiếm đoạt, thất thoát.

Chống tham nhũng chưa tạo được niềm tin vững chắc

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện, công tác phát hiện tham nhũng vẫn là khâu yếu đã kéo dài nhiều năm, mặc dù đã có nhiều giải pháp nhưng cho đến nay vẫn chưa có chuyển biến rõ rệt. Số vụ tham nhũng phát hiện được còn ít; chủ yếu ở cấp xã, phường; nhiều vụ án lớn được điều tra, truy tố, xét xử năm nay đều đã được phát hiện từ những năm trước.

“Việc đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can, miễn trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp có dấu hiệu tiêu cực, áp dụng chưa đúng quy định pháp luật; việc thay đổi sang tội danh khác nhẹ hơn hoặc không phải là tội danh tham nhũng vẫn còn xảy ra”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nói và cho rằng, thực trạng phát hiện và xử lý một số vụ tham nhũng, thu hồi tài sản trong các vụ tham nhũng  vẫn chưa thực sự tạo được niềm tin vững chắc của nhân dân vào công cuộc đấu tranh PCTN.

Qua hoạt động giám sát, khảo sát, giải quyết khiếu nại, tố cáo, theo Ủy ban Tư pháp, tình hình tham nhũng vẫn “nghiêm trọng”, xảy ra ở nhiều ngành, lĩnh vực, địa phương và còn tiếp tục diễn biến phức tạp; đặc biệt nghiêm trọng là tham nhũng trong lĩnh vực tài chính công, ngân hàng, tín dụng đã gây thất thoát rất lớn tài sản nhà nước.

Ông Hiện cho biết, Ủy ban Tư pháp tán thành với nhiều nguyên nhân được nêu trong báo cáo của Chính phủ về kết quả cũng như những hạn chế, yếu kém, nhưng cần được đánh giá làm rõ, nhất là về mặt chủ quan để tìm ra giải pháp khắc phục phù hợp, có hiệu quả trong thời gian tới.

Ủy ban Tư pháp cơ bản đồng tình với những kiến nghị của Chính phủ và đề nghị, Chính phủ, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao sơ kết, tổng kết, đánh giá rõ hơn về tổ chức và cơ chế hoạt động của các cơ quan chuyên trách về chống tham nhũng; có biện pháp khắc phục yếu kém, tăng cường hiệu quả hoạt động của các cơ quan này, nhất là hiệu quả phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng.

Cùng với đó, tiếp tục hoàn thiện thể chế theo hướng tăng cường cá thể hóa trách nhiệm công vụ, đi đôi là chế độ chính sách phù hợp; khen thưởng, kỷ luật nghiêm minh để khuyến khích, răn đe, phòng ngừa. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chế độ công vụ, có cơ chế hữu hiệu để loại khỏi bộ máy nhà nước những cán bộ, công chức, viên chức thoái hóa, biến chất.